"Zorgplicht werkgever versus eigen verantwoordelijkheid werknemer"
Vergaande zorgplicht werkgever voor veiligheid werknemers
Op werkgevers rust een zware verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor een veilige werkomgeving en werknemers te beschermen tegen aan het werk verbonden veiligheidsrisico’s. Deze zorgplicht behelst geen absolute waarborg voor de veiligheid van de werknemers, maar de lat ligt heel hoog. De werkgever staat nu eenmaal in een gezagsverhouding tot de werknemers en heeft dus bij uitstek zeggenschap over de inrichting van de werkomgeving en de wijze waarop de werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Oftewel: de werkgever heeft de veiligheid van het werk grotendeels zelf in de hand.
Eigen verantwoordelijkheid werknemer versus zorgplicht werkgever
Hoe zit het dan met de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer? Strekt de zorgplicht van de werkgever zover dat deze ook aansprakelijk is voor schade tijdens het werk als de werknemer heel onvoorzichtig of zelfs in strijd met de werkinstructies handelt?
Als stelregel geldt dat de werknemer alleen maar zelf aansprakelijk is voor de door hem opgelopen schade in de uitoefening van zijn werkzaamheden als hij deze schade opzettelijk of bewust roekeloos heeft veroorzaakt. Uit de rechtspraak volgt dat dit zelden tot nooit het geval is. Daarbij komt dat een werkgever er rekening mee moet houden dat werknemers op enig moment hun scherpte verliezen en zich niet altijd nauwgezet aan werkinstructies houden.
Huis-tuin-en-keuken-ongevallen op de werkvloer
Een gevaar zit in een klein hoekje. Veel ongevallen gebeuren door de meest banale onoplettendheid, zoals uitglijden, stoten tegen een openslaande deur, vallen van een trap of ladder of verstappen door een afstapje. Is een werkgever nu ook gehouden zijn werknemers expliciet te waarschuwen of andere maatregelen te treffen om hen te behoeden voor alledaagse risico’s en ongelukjes?
Diffuus beeld rechtspraak
Het beeld in de rechtspraak in de afgelopen jaren was zeer casuïstisch, om niet te zeggen diffuus. Zo bevestigden diverse rechters dat bepaalde alledaagse risico’s ook voor niet gewaarschuwde en/of geïnstrueerde werknemers genoegzaam bekend mogen worden verondersteld waardoor er geen specifieke zorgplicht voor de werkgever gold. Anderzijds oordeelden ook minstens evenzoveel rechters dat van werkgevers wordt verlangd bepaalde (extra) veiligheidsmaatregelen te treffen tegen alledaagse risico’s als dergelijke maatregelen binnen diens invloedssfeer liggen.
Rechters steeds kritischer over onoplettendheid werknemer bij alledaagse ongevallen
Opvallend genoeg waren rechters in 2022 een stuk consequenter. In nagenoeg alle uitspraken van het afgelopen jaar werd namelijk bevestigd dat de werkgever niet aansprakelijk was voor de schade opgelopen door werknemers als gevolg van alledaagse ongelukjes op de werkvloer (onder meer het vallen van een ladder, het struikelen over een laag-bij-de-gronds obstakel en het laten vallen van een bakplaat). Zelfs ingeval het treffen van (veiligheids)maatregelen door de werkgever op zich mogelijk was geweest en dergelijke maatregelen het ongeval hoogstwaarschijnlijk hadden kunnen voorkomen. Daarbij was met name doorslaggevend dat die maatregelen niet in verhouding stonden tot het gevaar dat ermee voorkomen kon worden, zowel qua daarmee gemoeide inspanningen als qua kosten. Te meer als de betrokken werknemer een ervaren werknemer is van wie mag worden verwacht bekend te zijn met de aanwezigheid van bepaalde alledaagse risico’s.
Conclusie
Er lijkt een kentering te zijn opgetreden in die zin dat door rechters in 2022 consequenter dan voorheen is geoordeeld dat geen sprake is van een zorgplichtschending door werkgevers ingeval werknemers tijdens het werk schade oplopen door een ongeval in de categorie “huis-tuin-en keuken”. Werkgevers doen er desalniettemin nog steeds goed aan om alert te blijven op relatief eenvoudig en kosten efficiënt te realiseren maatregelen ter voorkoming van alledaagse ongelukjes op de werkvloer. Ook ter zake onervaren werknemers blijft een verhoogde zorgplicht gelden.
* * * * *
Lees deze tekst hier in het Engels.
