Klokkenluidersrichtlijn: wat springt in het oog?
Ten opzichte van de Nederlandse Wet Huis voor klokkenluiders kent de Klokkenluidersrichtlijn een ruimer toepassingsgebied; niet langer zijn enkel werknemers (en ambtenaren) beschermd maar alle personen die informatie hebben verkregen in een ‘werkgerelateerde context’. Denk aan ex‑werknemers, sollicitanten en stagiairs, maar ook vrijwilligers, aandeelhouders en zzp’ers.
Toch is het materiële toepassingsgebied van de Klokkenluidersrichtlijn niet onbeperkt; het moet gaan om inbreuken op EU-recht. De EU stimuleert haar lidstaten echter wel om dit toepassingsgebied te verruimen bij de implementatie in nationale wetgeving. Vooralsnog ziet Nederland daar echter van af.
De Klokkenluidersrichtlijn stelt niet langer verplicht een misstand eerst via interne kanalen te melden. Hoewel die interne melding (vooraf) wel de voorkeur heeft van de Europese Commissie, mag de melder dus ook direct via een extern kanaal zijn melding doen en dat mag bovendien anoniem. Vervolgens dient de melder binnen zeven dagen na indiening een ontvangstbevestiging te ontvangen.
Indien niet binnen een termijn van drie maanden na een interne en/of externe melding passende maatregelen worden getroffen, dan bestaat de mogelijkheid tot openbaarmaking. In geval van dreiging of reëel gevaar voor het algemeen belang, of indien een externe melding geen reële mogelijkheid is, dan mag die openbaarmaking zelfs direct. Tot slot wordt de bewijslast omgekeerd; de werkgever zal dus moeten aantonen dat géén sprake is van een inbreuk op EU-recht.
Doet een melder een terechte melding of openbaarmaking, dan mogen geen (dreigingen met, noch pogingen tot) represailles volgen. Voorbeelden daarvan zijn intimidatie, schorsing of ontslag, negatieve beoordelingen of referenties en beëindiging of niet-verlenging van een (tijdelijke) arbeidsovereenkomst. Gebeurt dit wel, dan volgen sancties en heeft de melder recht op volledige schadevergoeding.
Al met al geniet de klokkenluider vanaf 17 december 2021 een ruimere bescherming, in ieder geval ten aanzien van meldingen van inbreuken op het Unierecht.
Juridische uitdaging of HR vraagstuk?
CLINT | Littler zorgt voor heldere oplossingen. Kom in contact met een van onze arbeidsrecht advocaten of mediators.
De klok tikt door
Of de implementatiedeadline nu wordt gehaald of niet, als gevolg van rechtstreekse werking zal deze nieuwe Europese standaard voor een groot deel van het bedrijfsleven nieuwe verplichtingen met zich brengen. Vanaf 17 december 2021 moeten bedrijven die 250 mensen of meer in dienst hebben zich aan de Klokkenluidersrichtlijn houden. Bedrijven met tussen de 50 en 250 werknemers krijgen twee jaar langer de tijd, of zoveel korter als de Nederlandse wetgever bepaalt. De Klokkenluidersrichtlijn geldt bovendien onverkort voor alle financiële instellingen, burgerluchtvaart, scheepvaart, havenstaatcontrole en offshore olie- en gasbedrijven, ongeacht het aantal werknemers.
Bedrijven dienen tijdig hun interne (parallelle) klokkenluidersregelingen te onderzoeken en deze voor de deadline te implementeren dan wel aan te passen. Is binnen de onderneming een ondernemingsraad ingesteld, dan dient de regeling tijdig ter instemming aan de ondernemingsraad te worden voorgelegd.
