Feiten
Werknemer is sinds 2002 in dienst. De toepasselijke cao verplicht tot inlevering van in bruikleen gegeven zaken indien werknemer deze niet langer nodig heeft of werkgever daarom verzoekt.
Als werknemer begin maart 2018 ziek wordt, verzoekt werkgever om teruggave van de bedrijfsauto. Werkgever stelt dat (i) teruggave van de auto noodzakelijk is vanwege de overname van een ander koeriersbedrijf en (ii) werknemer de auto niet meer nodig heeft voor de uitvoering van zijn werkzaamheden omdat hij ziek thuis zit.
Werknemer weigert en stelt dat de auto een arbeidsvoorwaarde is geworden omdat hij al zestien jaar – zowel zakelijk als privé – gebruik maakt van een auto van de zaak. Werkgever laat de auto ’s nachts ophalen en de tankpas blokkeren. Naar de mening van werknemer heeft werkgever hiermee eenzijdig zijn arbeidsvoorwaarden gewijzigd. Hij vordert in kort geding schadevergoeding wegens onrechtmatige invordering van de auto.
Arbeidsvoorwaarde door bestendig gebruik
Nu werknemer auto en tankpas vanaf indiensttreding zowel zakelijk als privé gebruikte, is het bestendig gebruik daarvan komen vast te staan, aldus de voorzieningenrechter. Dat dit niet uitdrukkelijk in de arbeidsovereenkomst of CAO was opgenomen, neemt niet weg dat deze zaken arbeidsvoorwaarden kunnen worden. De voorzieningenrechter sluit aan bij het FNV/Pontmeyer-arrest waarin de Hoge Raad overwoog dat het bij de beantwoording van de vraag of een arbeidsvoorwaarde is ontstaan, aankomt “op de zin die partijen aan elkaars gedragingen (en in verband daarmee staande verklaringen) hebben toegekend en in de gegeven omstandigheden daaraan redelijkerwijs mochten toekennen”. De Hoge Raad formuleerde daarbij een zestal van belang zijnde gezichtspunten:
- de inhoud van de gedragslijn;
- de aard van de arbeidsovereenkomst en de positie die werkgever en werknemer jegens elkaar innemen;
- de duur van de periode waarin werkgever de gedragslijn heeft gevolgd;
- hetgeen werkgever en werknemer in verband met de gedragslijn jegens elkaar hebben verklaard of juist niet hebben verklaard;
- de aard van de voor- en nadelen die voor werkgever en werknemer uit de gedragslijn voortvloeien; en
- de aard en de omvang van de kring van werknemers jegens wie de gedragslijn is gevolgd.
Gelet op deze gezichtspunten is de bedrijfsauto een arbeidsvoorwaarde geworden en hoefde werknemer er geen rekening mee te houden dat hij deze – op enkel verzoek en onmiddellijk – zou moeten inleveren, aldus de voorzieningenrechter. Dat zou anders geweest kunnen zijn, indien werkgever voorwaarden aan het gebruik had verbonden.
Juridische uitdaging of HR vraagstuk?
CLINT | Littler zorgt voor heldere oplossingen. Kom in contact met een van onze arbeidsrecht advocaten of mediators.
Eenzijdig wijzigen?
Vervolgens beantwoordt de voorzieningenrechter de vraag of werkgever deze arbeidsvoorwaarde eenzijdig mocht wijzigen door werknemer te verplichten de auto in te leveren?
Nu in de arbeidsovereenkomst geen eenzijdig wijzigingsbeding was opgenomen, komt werkgever dit recht in beginsel niet toe. Uit de rechtspraak blijkt dat onder omstandigheden desondanks van een werknemer bereidheid kan worden verlangd mee te werken aan aanpassing van zijn arbeidsovereenkomst. Of een werknemer positief moet reageren op zo’n wijzigingsvoorstel, hangt af van drie vragen:
- Is sprake van gewijzigde omstandigheden die nopen tot wijziging van de arbeidsovereenkomst?
- Is het wijzigingsvoorstel redelijk in het licht van de omstandigheden van het geval?
- Kan aanvaarding van het voorstel in redelijkheid van de werknemer worden gevergd?
Volgens de voorzieningenrechter vormen de door werkgever genoemde argumenten voor teruggave van de bedrijfsauto geen reden voor de gewenste eenzijdige wijziging. Er was namelijk geen sprake van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid. Daarnaast zou werknemer op enig moment starten met re-integreren. Bovendien gebruikte werknemer de auto ook privé, ook tijdens zijn ziekte.
Conclusie
Bedrijfsmiddelen zoals een auto, telefoon of laptop, kunnen door tijdsverloop arbeidsvoorwaarden worden, temeer indien privégebruik wordt toegestaan. Zeker als geen eenzijdig wijzigingsbeding is overeengekomen, is het lastig deze zaken weer in te nemen. Om die reden is het belangrijk goed vast te leggen wat de aard van de terbeschikkingstelling van bedrijfsmiddelen is en onder welke omstandigheden werknemer deze weer dient in te leveren.
